De Gig economy is goed voor het zakenleven, maar is het ook goed voor de klussers?
Door Hilde Jenssen, hoofd Fundamental Equities bij Nordea Asset Management
Als u van de Generatie X of een babyboomer bent, staat een werkomgeving voor u waarschijnlijk gelijk aan een kantoorgebouw en een bureaustoel. Maar behoort u daarentegen tot de millenniumgeneratie, dan vult u het concept ‘werk’ mogelijk helemaal anders in. Nieuwe technologieën hebben het traditionele bedrijfsmodel zodanig veranderd dat freelance werk, of ‘klusjes doen’, snel de nieuwe norm aan het worden is. Volgens het Bureau of Labor Statistics, het Amerikaanse bureau voor statistieken over de arbeidsmarkt, waren er in 2017 in de VS 55 miljoen zogenaamde ‘gig workers’.1 Dat is zo’n 34% van de Amerikaanse beroepsbevolking, een cijfer dat naar verwachting zal toenemen tot 43% in 2020. Volgens een recent rapport van McKinsey zou de ‘klusjeseconomie’ wel eens de grootste structurele verschuiving op de arbeidsmarkt kunnen betekenen sinds de industriële revolutie. De geschiedenis leert ons dat dit soort ingrijpende veranderingen grote kansen bieden aan wie in de juiste positie verkeert om die te benutten. Ongetwijfeld zullen slimme beleggers van dat veranderende model kunnen profiteren. Wij zijn van mening dat de Gig economy interessante beleggingsmogelijkheden kan
opleveren voor duurzame beleggers.
Verstoorde waardeketens
De levering van voedsel is een mooi voorbeeld van de manier waarop de ‘klusjeseconomie’ de traditionele waardeketens opschudt. Klanten die naar nieuwe, online platforms kijken om hun voeding te laten leveren, hebben andere behoeften en verwachtingen dan de traditionele klant van een pizzeria. Tijd is van cruciaal belang: de leveringssnelheid is de grootste variabele in de klantentevredenheid. Gemiddeld noemt 60 procent van de consumenten in alle markten dat een essentiële factor. Het overgrote deel van de bestellingen wordt bij de klant thuis (82%) en in het weekend (74%) geleverd, waardoor ploegendienst een basisvereiste wordt voor de chauffeurs.2 Leveringsplatforms personaliseren de bestelervaring door relevante gegevens van de klant op te slaan om deklantenbinding te versterken. Zodra klanten zich aanmelden op een platform, gaat 80 procent nooit of zelden nog naar een ander platform. Dat betekent dat het sterkste merk dat in de kortst mogelijke tijd de meeste klanten ertoe kan verleiden een account aan te maken, vaak op lange termijn aan het langste eind zal trekken.
Maar als we in die trend beleggen, moeten we er ook voor zorgen dat de rechten van die freelancers gevrijwaard blijven. Wat gebeurt er als een baan voor het leven een baan voor een dag wordt? Zelfstandige ondernemers worden niet behandeld zoals werknemers: ze krijgen geen betaalde vakantie en ziekteverlof, ze moeten zelf instaan voor hun ziektekostenverzekering en zelf sparen voor hun pensioen. Freelancers hebben misschien wel de flexibiliteit om hun eigen werkuren te bepalen, maar ze hebben geen betaald ziekteverlof of vakantie. Het gebrek aan werkzekerheid staat hooggeplaatst op de lijst van nadelen. De regels en wetten voor de nieuwe kluseconomie worden nog volop uitgewerkt, en niet alle bedrijven lopen even hoog op met de rechten van de mensen die voor hen werken. Voor beleggers is het dus belangrijk te weten hoe een bedrijf omgaat met de mensen die voor hen werken, want dat zal onvermijdelijk ook een invloed hebben op de algemene prestaties van die onderneming.
Twee benaderingen in het segment van thuisbezorgde maaltijden
We zien twee heel verschillende bedrijfsmodellen: het ene is duurzaam (Takeaway.com), het andere niet (Delivery Hero). Takeaway.com is een toonaangevend online voedselleveringsplatform dat actief is in tien Europese landen en Israël. Het hoofdkantoor van de onderneming bevindt zich in Nederland, waar de rechten van werknemers goed beschermd zijn. Het bedrijf heeft strategisch gekozen voor een duurdere loonkosten-basis, om een betere algemene kwaliteit en een duurzame bedrijfsvoering te garanderen. Delivery Hero, een van de grootste online bestel- en leveringsplatforms voor voeding, geeft daarentegen de prioriteit aan groei. Het bedrijf breidt snel uit op de wereldmarkten, ook in Azië, waar werknemers veel minder bescherming genieten. In september 2018 riep de internationale federatie van transportarbeiders Delivery Hero op zijn activiteiten in Australië stop te zetten nadat het daar geen lonen en belastingen had betaald. Het belangrijkste risico is volgens ons dat de onderneming overheidscontroles naar de behandeling van haar werknemers riskeert, wat de
arbeidskosten voor de onderneming omhoog zou kunnen jagen. En daar heeft zij in haar huidige
strategie geen rekening mee gehouden.
Het analytische STARS-kader van Nordea: beleggen in klusjes die goed zijn voor wie ze uitvoert
Bij Nordea gebruiken we het STARS-kader om na te gaan wat de belangrijkste ESG-risico’s zijn die gepaard gaan met de kluseconomie. Onze STARS-fondsen beleggen alleen in ondernemingen die aan de ESG-normen van Nordea beantwoorden. Om dat te waarborgen, onderzoeken onze ESGspecialisten bedrijven op kritieke ESG-thema’s zoals arbeidsbeleid en werknemersvergoedingen, en kennen ze die bedrijven daar een score voor toe. Daarnaast voeren zij een grondige analyse uit op basis van gegevens die afkomstig zijn van verschillende bronnen (bijvoorbeeld gegevens die door het bedrijf, gespecialiseerde ESG-gegevensverstrekkers, internationale organisaties en nietgouvernementele organisaties worden gepubliceerd). Al die stappen samen leveren dan een intern geëvalueerde ESG-score op (A/B/C). De score is een gecombineerde maatstaf die weergeeft hoe goed een bedrijf volgens Nordea Asset Management is gepositioneerd ten aanzien van ESG-risico’s en -opportuniteiten. Het beleggingsteam neemt de belangrijkste risico’s vervolgens op in de bedrijfsspecifieke waarderingsmodellen, waarin onder meer wordt gekeken naar de verloningsstructuur, de genderdiversiteit en de risico’s op het gebied van regelgeving.
De analyse wordt opgevolgd met bezoeken ter plaatse en concrete engagementen. In het geval van Takeaway.com onderschat de markt volgens ons de groei en de rentabiliteit van het bedrijf op langere termijn, aangezien het kan rekenen op een goede vraag en een aantrekkelijke operationele hefboom. Op dit moment bevindt het bedrijf zich in een vroeg ontwikkelingsstadium en maakt het geen winst. Daardoor kan het eindresultaat nog alle kanten uit en houdt het risico’s in. Toch is Takeaway.com onzes inziens zeer goed gepositioneerd in het licht van de veranderende consumptiegewoonten en is het een interessante belegging. Aandelen worden overigens enkel in de beleggingsportefeuille van de Nordea-fondsen opgenomen wanneer het beleggings-team overtuigende argumenten heeft wat de waardering betreft. In combinatie met het duidelijke arbeidsbeleid van Takeaway.com en de sterke koppeling tussen de KPI’s en de arbeidsomstandigheden, is dit een aantrekkelijke kandidaat om te worden opgenomen in ons Nordea 1 – European STARS Equity fonds.
De kluseconomie blijft groeien en dat heeft grote gevolgen voor de werkenden, de bedrijven en de beleggers. Het potentieel voor werkenden en beleggers is groot, maar er is een slim en doeltreffend beleid nodig om beide groepen te beschermen en om het potentieel van die belangrijke technologische evolutie waar te maken.
1 Bron: International Labour Organization, “Helping the gig economy work better for gig workers”
2 Bron: McKinsey & Company, ‘The changing market for food delivery’, November 2016
