"Als we aan superhelden denken, dan is een pensioenfondsmanager misschien niet het eerste dat in u opkomt. Ze dragen geen capes. Ze kunnen niet vliegen. Ze lijken vooral veel tijd te besteden aan Excel spreadsheets. Vreemd genoeg zijn ze nu echter wel in de beste positie om wereld reddende beslissingen te nemen voor zowel het milieu als de maatschappij. Met de juiste investeringen kunnen pensioenbeheerders fungeren als versnellers van de broodnodige innovatie.

Vechten tegen fossiele brandstoffen

De grootste pensioenfondsen van Nederland (samen goed voor 900 miljard euro) scharen zich als nooit tevoren achter de energietransitie. In een sterk geformuleerde brief aan de overheid eisen pensioenfondsen als ABP, PFZW, PMT, BpfBouw en PME "ambitieus en betrouwbaar overheidsbeleid, meer publiek-private financieringsopties en een volwaardige nationale investeringsinstelling".

Pensioenfondsbeheerders weten dat het niet moderniseren van elektriciteitsnetten en het blijven investeren in fossiele brandstoffen fatale gaten in de pensioenen veroorzaakt. Enerzijds zijn er de fysieke risico's van klimaatverandering, zoals overstromingen en droogte. Maar er zijn ook transitierisico's, bijvoorbeeld het beprijzen van CO2-uitstoot en nieuwe regelgeving die de winstgevendheid van vervuilende bedrijven onder druk zal zetten.

Sinds 2017 is het aantal klimaatgeschillen verdubbeld, met ongeveer 2.500 zaken die momenteel onder behandeling zijn van de rechters. In april van dit jaar spanden 2.000 Zwitserse vrouwen met succes een klimaatzaak aan tegen de regering. Natuurlijk brengt elke rechtszaak (die steeds vaker wordt aangespannen namens kinderen) aanzienlijke reputatieschade met zich mee.

Scherpere focus ABP en PFZW

Als we deze ecologische en sociale uitdagingen niet aanpakken, dan zullen de werknemers van vandaag tegen de tijd dat ze met pensioen gaan geen leefbare huizen of goed functionerende pensioenen hebben.

Het grootste pensioenfonds van Europa, ABP, heeft onlangs strengere minimumnormen opgelegd, evenals een scherpere focus op het beperken van risico's voor klimaat en biodiversiteit. Vandaag de dag passen bedrijven "zonder realistisch vooruitzicht op verbetering niet in de aandelenportefeuille van ABP".

Ook het Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) heeft, na een twee jaar durend engagementsproces, al 98% van zijn olie- en gasbelangen gedesinvesteerd, wat neerkomt op meer dan 300 fossiele bedrijven.

Financiering van klimaatinnovatie

Institutionele beleggers in Nederland zijn zich er terdege van bewust dat decarbonisatie van vitaal belang is voor de samenleving. Zoals de gezamenlijke brief van maart 2024 stelt: "Een veerkrachtige economie heeft een betrouwbaar energienetwerk en een overgang naar hernieuwbare energiebronnen nodig".

Om de energietransitie te financieren, moeten pensioenfondsen hun bedrijfsvoering heroverwegen. Om aan hun winstgevendheid en operationele eisen te voldoen, hebben managers doorgaans grote bedragen nodig van laten we zeggen minstens EUR 250 miljoen. Echte innovatie begint echter kleiner. Om de bal aan het rollen te krijgen, moeten we innovatieve oplossingen voor schone energie van funding voorzien, zodat ze kunnen worden opgeschaald, waarbij institutionele fondsen optreden als versnellers.

Langetermijnhorizonten zoals pensioenen zijn hiervoor perfect geschikt. Degenen die vandaag de dag aan hun loopbaan beginnen, kunnen met pensioen gaan in een wereld van schone energie, onvervuilde lucht, betaalbare huizen en gezonde grond die ze allemaal zelf hebben helpen financieren.

Nederlandse pensioenfondsbeheerders lopen voorop

Als echte superhelden passen pensioenfondsbeheerders zich aan de behoeften van mens en planeet aan. Verfrissend genoeg zien we de laatste tijd ticketgroottes van 50 tot 100 miljoen euro opduiken om nieuwe of complexe beleggingsthema's te overwegen waarvoor meer projectontwikkeling nodig is, bijvoorbeeld op het gebied van biodiversiteit.

Om de doelstellingen van Parijs te halen, moet er tegen 2030 naar schatting 16 biljoen dollar (de helft van de totale 32 biljoen dollar) worden geïnvesteerd in het koolstofvrij maken van alleen al de elektriciteitsopwekking.

Natuurlijk nemen onze pensioenbeheerders ook het voortouw door financiële middelen toe te zeggen voor een breed scala aan sociale en milieuprojecten. Zo investeert het grootste pensioenfonds van Europa, het ABP, tot 2030 30 miljard euro in duurzame energie, betaalbare woningen en klimaatinnovatie. Hiervan moet minstens 10 miljard euro gaan naar lokale oplossingen, binnen Nederland. 

Nu of nooit

Het geeft me hoop om te zien dat gewaardeerde professionals hun vaardigheden en invloed gebruiken om ons in de juiste richting te sturen. Per slot van rekening bepalen onze keuzes van vandaag de planeet en samenleving van morgen. Wij zijn de besluitvormers, de investeringsmanagers en de beslissers, dus het is aan ons om financieel gezonde pensioenen te creëren in een leefbare wereld. Als wij het niet doen, wie dan wel? En als we het nu niet doen, wanneer dan wel?

Het is moeilijk om op te staan en het juiste te doen. Maar ons streven naar een leefbare, groenere en eerlijkere toekomst is sterker. De moed van onze pensioensector is sterker. Wij zijn sterker.

Kracht van het demonstratie-effect 

Soms voelen we ons op de meest overweldigende momenten niet echt superhelden. Op deze momenten word ik vaak herinnerd aan de kracht van het demonstratie-effect. Er is een virale video van een man die in zijn eentje danst op een bergheuvel. De eerste minuut lijkt hij op de verkeerde plek te staan. Maar beetje bij beetje doen anderen voorzichtig mee totdat honderden mensen met hem mee bewegen op de muziek. Nu wordt hij herinnerd als een soort legende.

Dat is precies wat onze pensioenbeheerders doen: zij zetten het feest groots in gang. Het lijkt erop dat de rest van de wereld wel wat Nederlandse moed kan gebruiken."